Wat is copyright/auteursrecht en hoe ontstaat het?

Als je een artikel hebt geschreven, een foto of video hebt gemaakt of een kunstwerk hebt geschilderd, dan heb je op deze werken het auteursrecht of copyright. Het auteursrecht beschermt alle originele werken die jouw persoonlijke stempel als maker dragen. Werk dat onder het auteursrecht valt, mag zonder jouw toestemming niet door anderen gebruikt worden. Belangrijk, want anders zouden andere partijen er ongestraft met je werk vandoor kunnen gaan.

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is een juridisch concept dat de maker exclusieve rechten geeft over haar werk. Deze rechten bestaan uit het gebruik, de distributie en de reproductie van dat werk. Het is bedoeld om de intellectuele eigendom van de maker te beschermen, zodat jij zelf kan bepalen wat er met je werk gebeurd. Auteursrecht is bij de meeste bekend onder de Engelse naam copyright. Je kan copyright krijgen op allerlei creatieve werken, waaronder literaire werken, muziek, schilderijen, beeldhouwwerken, films, fotografie, software, architectuur en nog veel meer.

In artikel 1 van de Auteurswet bestaat de betekenis van auteursrecht als volgt beschreven:

“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”

Het belang van het copyright kan niet genoeg worden benadrukt. Auteursrecht biedt makers de zekerheid die ze nodig hebben om te blijven creëren en innoveren, in de wetenschap dat ze worden beloond voor hun inspanningen.

Hoe ontstaat copyright?

Copyright ontstaat automatisch op het moment dat een origineel werk wordt gecreëerd en vastgelegd in een tastbare vorm. Dit betekent dat er geen formele registratie of andere administratieve stappen nodig zijn om auteursrechtelijke bescherming te verkrijgen. Zodra een maker een creatief werk heeft geproduceerd en het op een bepaalde manier heeft vastgelegd, bijvoorbeeld op papier, in een geluidsopname, in een digitaal bestand of als een afbeelding, krijgt het werk automatisch auteursrechtelijke bescherming.

Voorwaarden om te voldoen aan auteursrecht

Om te zorgen dat een werk auteursrechtelijk beschermd is, moet het wel aan drie voorwaarden voldoen:

1. Het werk moet origineel zijn. Dat betekent dat er creativiteit in moet zitten en het niet ontleend mag zijn aan ander werk. Het werk draagt het persoonlijke stempel van de maker, die tijdens het creëren duidelijk zelf creatieve keuzes heeft gemaakt.
2. Het werk moet zintuigelijk waarneembaar zijn: je moet het kunnen zien, lezen of horen. Dat houdt in dat het werk concreet en uitgewerkt moet zijn. Een idee dat slechts in je hoofd bestaat kan niet onder het auteursrecht vallen.
3. Het werk valt niet onder het auteursrecht als het puur een technisch product of proces is en de vormgeving alleen bijzaak is. In dat geval hoort het werk onder het octrooirecht beschermd te worden.

Hoelang is auteursrecht geldig?

De duur van het copyright varieert per land en kan afhankelijk zijn van het type werk en de specifieke wetgeving die van toepassing is. Over het algemeen wordt de duur van het auteursrecht berekend op basis van het leven van de auteur plus een bepaald aantal jaren na zijn of haar overlijden.

In veel landen, waaronder de lidstaten van de Europese Unie en de Verenigde Staten, is de standaardduur van de copyright voor werken van individuele auteurs het leven van de auteur plus 70 jaar. Dit betekent dat het auteursrecht blijft bestaan tot 70 jaar na de dood van de auteur. Na die periode vervalt de copyright en wordt het werk beschouwd als publiek domein, wat betekent dat het vrij kan worden gebruikt en gereproduceerd zonder toestemming van de auteur of zijn erfgenamen.

Hoe kun je copyrights herkennen?

Copyright herken je aan het copyright-symbool (©) Dit is een veelgebruikt symbool dat op veel verschillende gebieden voorkomt. Het geeft aan dat het werk auteursrechtelijk beschermd is, wat inhoudt dat het illegaal is om het werk te kopiëren of te reproduceren zonder toestemming van de houder van het auteursrecht.

Het copyright-symbool of copyright teken wordt op werken geplaatst om aan te geven dat de maker het exclusieve recht heeft om het werk te reproduceren. Dit omvat het recht om afgeleide werken te verspreiden, weer te geven, te wijzigen en te creëren op basis van het originele materiaal.

Het copyright-symbool is een belangrijk onderdeel van de copyrightwetgeving en het is belangrijk om het doel ervan en het gebruik ervan te begrijpen. Het is belangrijk op te merken dat het copyright-symbool geen vereiste is voor copyright-bescherming. Het is echter een handige manier om anderen eraan te herinneren dat het werk auteursrechtelijk beschermd is. Bovendien kan het copyright-symbool worden gebruikt om aan te geven dat het werk zich niet in het publieke domein bevindt of voor iedereen gratis te gebruiken is.

Het copyrightsymbool gaat meestal vergezeld met de naam van de copyrighthouder en het jaar van de eerste publicatie van het werk. Deze informatie is belangrijk voor het bepalen van de juridische status van het werk en voor het identificeren van de auteursrechthebbende. Het copyright-symbool gaat soms ook vergezeld van een verklaring van rechten, zoals “Alle rechten voorbehouden” of “Reproductie verboden”. Deze verklaring kan helpen om de beperkingen op het gebruik van het werk te verduidelijken.

Wat valt niet onder het auteursrecht?

• Feiten en data. Elke maker mag feiten en data gebruiken om op basis daarvan zijn eigen, originele werk te maken. Dat werk valt vervolgens wel onder het auteursrecht.
• Stijlen en trends. Je mag bijvoorbeeld een muziekstuk in een bepaalde muziekstijl maken, zolang je maar geen muziek overneemt die door anderen gemaakt is.
• Ideeën en theorieën. Een idee kan niet beschermd worden onder het auteursrecht. Een concrete uitwerking van dat idee wel. Wil je je idee toch beschermen voordat je het hebt uitgewerkt? Leg het dan vast in een zogenoemd I-DEPOTbij het BOIP, Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom.
• Wetten, besluiten, uitspraken en verordeningen van de overheid vallen niet onder het auteursrecht.

Hoe bewijs je dat je auteursrecht hebt?

Omdat auteursrecht nergens officieel is geregistreerd, is het aan te raden om je naam en een datum op je werk te zetten, met een © (het copyright-teken). Je kunt ook een notaris vragen om je auteursrecht op een werk vast te leggen met een datumstempel of een akte. Dit puur als bewijs dat je je werk op een bepaalde datum al in je bezit had.

Wie heeft het auteursrecht op een werk?

In de basis is de maker van het werk de houder van het auteursrecht, maar er zijn uitzonderingen. Als je werknemer bent (en dus een dienstverband hebt) en in opdracht van je werkgever een product hebt gemaakt, dan is je werkgever de auteursrechthebbende. Ben je zzp’er en maak je een werk in opdracht van een bedrijf, dan heb je wel zelf het auteursrecht, behalve als je daar met je opdrachtgever andere afspraken over hebt gemaakt.

Kun je het auteursrecht overdragen?

Het is mogelijk om je auteursrecht (deels) over te dragen aan een andere partij. Je kunt je werk bijvoorbeeld in licentie geven. In dat geval geef je een ander bedrijf toestemming om jouw werk te exploiteren. De licentienemer mag jouw beschermde product, dienst of techniek leveren of produceren (tegen een vergoeding of winstdeling), terwijl jij als licentiehouder eigenaar blijft. Zo kun je een bedrijf in het buitenland bijvoorbeeld toestemming geven om jouw product te verkopen. Dat is voor jou een mooie kans om nieuwe markten aan te boren.

Wat als je auteursrecht geschonden wordt?

Wordt je werk zonder jouw toestemming verspreid of gepubliceerd? Dan wordt je auteursrecht geschonden. Schakel in dat geval direct een gespecialiseerde advocaat in, die je kan helpen om de juiste stappen te zetten. Je kunt via de rechter proberen je gelijk te halen en te zorgen dat je werk niet meer wordt verspreid. Bovendien kun je een schadevergoeding eisen. Logisch, want de tegenpartij heeft mogelijk geld verdiend aan jouw werk.

Wil je meer informatie over hoe je je eigendommen kunt beschermen kijk dan veder in onze kennisbank. Liever meer informatie over Brandio

Lees ook meer interessante artikelen over merklicenties, merknaam laten bedenken of de meest uiteenlopende bedrijfsnaam voorbeelden die auteursrechten bezitten.